ANILARIMIZDAN KALAN

Dün, Endişeliperi bir dans anısından sözediyordu.
Çok zarif anlatmış, Peri.
"o, bilmem ki beni, bu şarkıyı hatırlıyor mu? duyunca benim hala yüzüm kızarıyor. anı emanetçisi olmak da böyle bir şey işte." dediği son cümlesi bana, o sabah yolda giderken okuduğum küçük öyküyü anımsattı.
Kendisine bunu yazdım. Verdiği cevapta, kitabı evde arayıp bulamadığından sözediyordu.
Bu sabah işe gitmek için toparlanırken, o öyküyü buraya aktarmak aklıma geldi.

Anılarımızda yer eden, bazen bizim için çok önemli olan bir an, o anının paylaşanları tarafından aynı derecede önemli algılanmayabiliyor, ya da belki bilinç altının derin kuyularına itilmiş olabiliyor.
Peki böyle oluş, yaşadığımızın bizim için olan önemini, yerini azaltır mı?
Bence hayır!
Eninde sonunda yaşantı da, anı da bizim. Onu kim alabilir ki?



"....O evin küçük kızı, benim kız kardeşimin en iyi arkadaşıydı. Bir kış gecesi, bu iki kız bir kıyafet balosuna gittiler (kızlar altı-yedi yaşlarındaydılar, ben de dokuz ya da on). Babam onları partinin bitiminde gidip alacaktı; kızları alma zamanı gelince, babama arabada arkadaşlık etmek için ben de birlikte gittim. O gece dondurucu bir soğuk vardı ve yollar tehlikeli bir biçimde buz tutmuştu. Babam çok dikkatli sürüyordu arabayı, giderken de dönerken de başımıza bir şey gelmedi. Ancak küçük kızın evinin önüne yanaşırken, hiç akla gelmeyen birkaç şey birden oldu.
Kardeşimin arkadaşı, peri prensesi kılığındaydı. Kostümünü tamamlamak üzere annesinin yüksek topuklu ayakkabılarını giymişti ve ayakları o ayakkabıların içinde yüzdüğünden attığı her adım bir serüvene dönüşüyordu. Babam arabayı durdurup kıza evinin kapısına kadar eşlik etmek üzere aşağı indi. Ben arka kanepede kızların yanında oturuyordum; kardeşimin arkadaşının inebilmesi için önce benim arabadan inmem gerekiyordu. Küçük kız oturduğu yerden kalkıp inmeye çabalarken kaldırımda durduğumu anımsıyorum, tam kız arabadan dışarı adım atarken arabanın geri geri kaymakta olduğunu fark ettim -ya buz nedeniyle ya da babam el frenini çekmeyi unutmuştu (hangisi bilmiyorum)- ama neler olduğunu babama söylemeye fırsat bulamadan kardeşimin arkadaşı, annesinin yüksek topuklu ayakkabılarıyla kaldırıma adım attı ve ayağı kaydı. Savrulup arabanın altına girdi -araba hâlâ hareket halindeydi- babamın Şevrole'sinin tekerleklerinin altında ezilmek üzereydi kız. Anımsadığım kadarıyla hiç sesini çıkaramadı. Bir an bile düşünmeden kaldırımda yere eğildim, kızın sağ elini yakaladım ve bir hamlede çekip kaldırımın üzerine aldım onu. Bir an sonra babam arabanın hareket etmekte olduğunu gördü. Hemen sürücü koltuğuna atladı, frene bastı ve arabayı durdurdu. Bu aksi tesadüfün başlamasıyla bitmesi arasında sekiz-on saniyeden daha fazla bir süre geçmiş olamaz.
Bu olaydan sonra yıllarca, bu yaşadığımın hayatımdaki en güzel an olduğunu düşündüm. Birinin hayatını kurtarmıştım ve o günü düşündükçe, o kadar hızlı hareket etmiş olmam, en kritik anda kendimden o kadar emin davranmam beni hep şaşırtıyordu. O kurtarma ânını zihnimde sürekli canlandırıyordum; o küçük kızı arabanın altından çekip almanın heyecanını sürekli yeniden yaşıyordum.
O geceden iki yıl kadar sonra ailem başka bir eve taşındı. Kardeşim arkadaşıyla görüşmez oldu, ben de o kızı on beş yıl kadar hiç görmedim.
Haziran ayıydı, kardeşimle ben kısa bir ziyaret için kente dönmüştük; eski arkadaşı onu görmek için bize uğradı. Artık iyice büyümüştü, yirmi iki yaşında bir genç kadındı, o ayın başında üniversiteden mezun olmuştu ve başına bir şey gelmeden yetişkin bir insan haline geldiğini görmekten gerçekten gurur duymuştum. Laf arasında söyler gibi, onu arabanın altında çekip çıkardığım geceden söz açtım. Ölümle burun buruna geldiği ânı ne kadar anımsadığını öğrenmek istiyordum, ancak ona o soruyu sorduğumda yüzünde beliren boş ifadeden, hiçbir şey anımsamadığını anladım. Boş bir bakış. Hafifçe kırıştırılan bir alın. Omuz silkme. Hiçbir şey anımsamıyordu!
İşte o anda, kızın, arabanın hareket ettiğini hiç bilmediğini anladım. Hatta hayatının tehlikede olduğunu bile anlamamıştı. Bütün olay göz açıp kapayana kadar geçmişti: kızın yaşamında on saniye, önemsiz bir ara; bütün bu olay kızın üzerinde en ufak bir iz bırakmamıştı. Oysa benim için o saniyeler çok kalıcı bir deneyimdi, benim içsel tarihimin benzersiz bir olayıydı.
En çok da 1956 ya da 57 yılında olmuş bir olaydan söz ettiğimi fark etmek şaşırtıyor beni; ve o gece küçücük bir kız olan kişinin şimdi kırkını aşkın oluşu."


Kırmızı Defter
Paul Auster
Sf. 55-57
Çeviri: İlknur Özdemir
Can Yayınları
7. Basım, Haziran 2008


.